GIA ĐINH - Cochinchina

Hits: 523

MARCEL BERNANOISE¹

I. Jiografiki ea 'mele

SITUATION

     Setereke sa Giadinh [Gia Định] e lutse bochabela ho Cochin-China 'me e namela noka Saigon [Sài Gònbakeng sa sebaka se bohōle ba lik'hilomithara tse 100, ho tloha moeling oa profinse ea Tayninh [Tây Ninh] ho ea koung ea Ganh Rai, Leoatleng le Bochabela. Libaka tsa Saigon [Sài Gòn] le Cho Lon [Chợ Lớn] eo pele e neng e le ea profinse ea Giadinh [Gia Định], ba arotsoe ho eona ho tloha ha e eba Bomasepala. Sebaka se seholohali sa profinse se na le lihekthere tse fetang 180.000.

    Liprofinse tse moeling oa Giadinh [Gia Định] ke: ka leboea, profinse ea Thudaumot [Le Thủ Đầu Một], ka bochabela, liprofinse tsa Bienhoa [Biên Hoà] 'me Baria [Bà Rịa]; ka boroa le bophirima, liprofinse tsa Gocong [Kea Cong], Cho Lon [Chợ Lớn] le Tayninh [Tây Ninh].

II. Jiografia ea Tsamaiso

    Hlooho ea profinse (joalo ka liprofinse tse ling tsohle tsa Cochin-China) ho na le molaoli ea ka sehloohong oa provense, a thusoa ke motlatsi oa motsamaisi, ea mo emelang ha ho hlokahala, tlasa taolo e tobileng ea 'Musisi oa Colony. Morena oa profinse o thusoa ke lekhotla la boeletsi, le bitsitsoeng lekhotla la profinse, 'me ka tlasa litaelo tsa molaoli ke baemeli ba tsamaiso, marena le bathusi ba marena a literopo, le bo-ramotse ba litereke. Setereke sa Giadinh [Gia Định] e na le baemeli ba 4 (Govap [Gò Vấp], Thuduc [Thủ Đức], Hocmon [Hốc Môn], Nhabe [Nhà Bè]), Literata tse 17 le litereke tse 166.

III. Jiografiki ea Economics

TLIMO

    Sebaka sa Giadinh [Gia Địnhe arotsoe likarolo tse peli tse arohaneng. a) Litereke tse nang le liphallelo tse tlase li na le noka eohle ea noka ea Saigon, e tlohang hantle ho tloha Saigon [Sài Gòn] ho ea leoatleng. b) Litereke tse nang le lehlabathe tse phahameng li lula hole le Saigon [Sài Gòn] meeling ea liprofinse tsa Tayninh [Tây Ninh] le Bienhoa [Biên Hoà]. Likarolo tsena tse peli tsa tlholeho li tsamaisana le litereke tse peli tse ikhethileng tsa temo ka mofuta oa lihlahisoa tsa bona. Litereke tse nang le mashano a tlase ke tsona tse holang raese. Empa litereke tse haufi le leoatle li na le metsi a mangata 'me li koaetsoe ke meru ea paludal; haholo-holo mangroves. Litereke tse phahameng li batla li lengoa ka ho felletseng, ntle le lebatooa la Cau An Ha [Cầu An Hạ]. Ho potoloha le litoropo tse kholo tsa Giadinh [Gia Định], Govap [Ke Vấp], Thuduc [Thủ Đức] le Hocmon [Hốc Môn], naha e arotsoe haholo lotho lintjaneng, 'me e fumane boleng bo boholo. Temo e ka sehloohong ke ea raese, 'moba le koae. Temo ea raese e ntse e fokotseha selemo le selemo, e leng se etsang hore ho jalwe moputso o mongata o moholo haholoanyane le koae. E 'ngoe ea temo ea bobeli ke ea ho lema jareteng, eo lihlahisoa tsa eona li fumanehang habonolo mebarakeng ea Saigon [Sài Gòn] le Cho Lon [Chợ Lớn], phaenapole ea lifate tsa litholoana, poone, betel-nut, k'habeche ea tee, tee, cocoa, pepere, joalo-joalo Qetellong, e 'ngoe ea mehloli e meholo ea leruo la temo ke hevea ea bohlokoa ka ho loketseng (rabara) masimong.

TSIETSO

    Sena se emeloa haholo ke metjeko e mengata ea motlakase le ea mouoane, eo hape e ntlafatsoang ke lisepa tse tsoekere, limmosa, mesebetsi e meng ea dae le lipentšele. Ho na le lintoa tse fetelletseng, tse boreleli le tsa morao-rao, li-mill-sheet, le terilla e kholo ho Thuduc [Thủ Đức], le indasteri ea ho tšoasa litlhapi lebopong.

LITLHAKISO LE TLHAKISO

    Setereke sa Giadinh [Gia Địnhe na le lits'ebetso tsa bohlokoa tsa litsela, tse fetang 500 km. ea litsela tse thathamisitsoeng, le tse fetang 1200km. litseleng tsa mahaeng tse nang le masenke kapa meaho e sa khetholloang. Naha e feta le seporo se tsoang Saigon [Sài Gòn] ho Nhatrang [Nha Trang] (Lebitso [An Nam]), ka terene ea motlakase e tsoang Saigon [Sài Gòn] ho ea Govap, le seporo sa moholi ho tloha Govap ho ea Hocmon, le ho tloha Govap [Ke Vấp] ho Laithieu [Lai Thieu] (Thudaumot [Thủ Dầu Một]). Porofense e na le lits'ebeletso tse ngata tsa makoloi. Ntle le moo, ho tsamaisoa ka metsi ho netefalitsoe ke k'hamphani ea "Messageries Fluviales" ea Cochin-China, lipakeng Saigon [Sài Gòn], Cape St. Jacques le Baria [Bà Rịa], ho etela Ntho [Thít] le Cangio [Ka Gio].

LITLHAKU

    Ha ho na letho le khahlisang le ikhethang le ka boleloang ka taba ena. Ho na le liemahale tse 'maloa tsa nalane tse lokelang ho eteloa: 1) Sehopotso sa Sefora se thehiloe ho Chi Hoa [Chí Hoà], sehopotso sa ntoa ea lebitso leo. 2) Lebitla la sub-lieutenant Lareniere oa sesole sa metsing sa Fora, se behiloeng haufi le Tayninh [Tây Ninh] tsela. 3) Lebitla la Mobishopo oa Adran, le behiloeng ke moemphera Gia Long [Gia Long], e le bopaki ba teboho ea bo-Molimo ho Monseigneur Pigneau de Bahaine. 4) The pagoda le lebitla la Le Van Duyet [Lê Văn Kho Kho], e bitsoang Great Eunuch, 'musisi oa Emperor le eo e kileng ea e-ba' musisi oa Annamite oa Cochin-China (e shebaneng le holo-toropo ea Giadinh [Gia Định]). 5) Lebitla la Le Van Phong [Le Van Phong], moena oa Le Van Duyet [Lê Văn Kho Kho] (motseng oa Tan Son Nhut [Tân Sơn Nhứt]). 6) Lebitla la Vo Tanh [Võ Tánh], le Marshal ea Gia Long [Gia Long] (motseng oa Phu Nhuan [Phú Nhuận]). 7) Lebitla la Vo Di Nguy [Ka Di Nguy], molekane oa mabotho a Gia Long [Gia Long] (motseng oa Phu Nhuan [Phú Nhuận]).

VI. History

    Giadinh [Gia Định] ke lebitso leo Baannamane ba pele ba le fileng karolo eo ea naha eo noka e fetang ho eona Saigon [Sài Gòn] phallo. Hamorao, moemphera Gia Long [Gia Long] ka molao o file sebaka seo kaofela sebaka se lipakeng tsa linoka tsa Saigon le Mekong, le eo Saigon e neng e le toropo ea sehlooho. Mohlahlami oa hae, Minh Mang [Minh Mạng], ha a hlophisa Lower Cochin-China, o file lebitso le profinse e akaretsang liprofinse tse teng tsa Tayninh [Tây Ninh], Cho Lon [Chợ Lớn], Gocong [Kea Cong], le karolo ea profinse ea Tanan [Tân An]. Profinse ena e ile ea boloka lebitso la eona lilemong tsa pele tsa puso ea Mafora, empa ho tloha ka 1871, e ile ea ba le liphetoho tse fapaneng tikolohong eo. E fokotsehile ka boholo ba eona, profinse e reiloe lebitso la toropo e kholo: Superintendance of Saigon [Sài Gòn], le setereke sa Saigon [Sài Gòn]. Ka 1874, lihlooho tsa setereke li ile tsa fallisetsoa ho Binh Hoa Xa [Bình Hoà Xá], ke motse o ka ntle, lebopong le ka letsohong le noka la 'Avalanche ”' me e ntse e le motse o moholo oa provense. Qetellong, ho tloha ka 1889, mofuta oa setereke o fetotsoe oa profinse. Ntle le ho ama lintlha tse fetileng tsa bolulo ba kolone ke Mofora, ho ka boleloa hore nalane ea profinse ea Giadinh [Gia Định] e amana haufi-ufi le nalane ea Cochin-China. Boemo bona bo hlalosoa ke boemo ba bona ba sebaka se lebopong la noka Saigon [Sài Gòn].

BAN TU THƯ
12 / 2019

HLOKOMELA:
1: Marcel Georges Bernanoise (1884-1952) - Setaki, o hlahetse Valenciennes - sebaka se ka leboea ho Fora. Kakaretso ea bophelo le mosebetsi:
+ 1905-1920: Ho sebetsa Indochina le molaong oa thomo ho 'Musisi oa Indochina;
+ 1910: Mosuoe Sekolong sa Far East sa Fora;
+ 1913: Ho ithuta bonono le ho phatlalatsa lingoliloeng tse 'maloa tsa borutehi;
+ 1920: O ile a khutlela Fora 'me a hlophisa lipontšo tsa bonono Nancy (1928), Paris (1929) - litšoantšo tse takiloeng ka Lorraine, Pyrenees, Paris, Midi, Villefranche-sur-mer, Saint-Tropez, Ytalia, hammoho le lihopotso tse ling. ho tloha Bochabela bo Hōle;
+ 1922: Ho hatisoa libuka tsa bonono ba mekhabiso Tonkin, Indochina;
+ 1925: O hapile moputso o moholo Pontšong ea Bokolone Marseille, mme a sebelisana le moetsi oa meralo ea Pavillon de l'Indochine ho theha sete ea lintho tsa kahare;
+ 1952: O shoa a le lilemo li 68 mme o siea palo e kholo ea litšoantšo le lifoto;
+ 2017: Sebaka sa hae sa ho penta se hlahisitsoe ka katleho ke litloholo tsa hae.

LITLHAHISO:
"Buka"LA COCHINCHINE”- Marcel Bernanoise - Hong Duc [Hồng Đức] Bahatisi, Hanoi, 2018.
◊  wikipedia.org
Words Mantsoe a Vietnam le a hahelletsoeng a Vietnam a kentsoe ka har'a matšoao a qotsitsoeng - a behiloe ke Ban Tu Thu.

BONA HO EKETSEHILENG:
◊  CHOLON - La Cochinchine - Karolo ea 1
◊  CHOLON - La Cochinchine - Karolo ea 2
◊  SAIGON - La Cochinchine
◊  HO HLAHALA HOA - La Cochinchine
◊  THU DAU MOT - La Cochinchine
◊  COCHINCHINA