TLHOKOMELISO EA LIT AROBOTSI TSA BOTSOALLE - Sebaka se tšosang bakeng sa LITLHOLO TSA MOLIMO TSA BOTSOALLE - Karolo ea 1

Hits: 637

HUNG NGUYEN MANH

    Ho latela Letsatsi le leng le le leng [Nami Nam thực lục] (Liphatlalatso tsa Dai Nam) (moqolo 17), ea Nguyen [Nguyễn] Leloko la borena le thehile mokhoa o tsitsitseng oa feudal mme le sebelisitse bonono ho loants'a bofetoheli ba batho ba marang-rang. Baetapele ba sesole le bona ba ile ba loana le Tay Son [Tây Sơn] mme o holile ka tsela eo. Ka hona, kamora hore ba be le nako ea khotso, moemphera o ile a laela hore ho hahuoe sekolo sa bonono le ho theha tempele ea bonono ea sesole kahare Hue [Huế], moemphera oa borena (leboea ho Noka ea Huong [Hương]). Tempele ea mabotho a ntoa ea marang-rang e hahiloe ka 1835, Year the Goat, ho Ninh [Ninh] Motse, Huong Tra [Hương Trà] Setereke). Bo Le [Bộ Lễ] (Lekala la litloaelo) theha lethathamo la lirekoto, ho fumana tlhaiso-leseling ho tsoa ho Ly [Ly] leloko la borena. Ly Thuong Kiet [Lý Thường Kiệt] hlotse Tong [Tống] mabotho; Teboho Moloi [Tran Quoc Tuan] o bile le katleho e mengata mme o ngotse buka ea bohlokoa ea Sesole; Tran Nhat Duat [Tran Nhat Duat] hlotsoe Nguyen [Ea mantlha] mabotho a hlolang ka khanya. Nakong ea Le [Lê] borena, Dinh Liet [Đinh Liệte ne e le moetapele bakeng sa ho hlasimolla Wu (China). Lethathamong, ho ne ho e-na le maemo a phahameng le a maemo a phahameng Le Ngoi [Lê Ngôi]. Tlas'a Le Trung Hung'sLê Trung Hưng] busa, Hoang Dinh Ai [Hoàng Đình Ái] o bile le katleho e mengata a sebelisa liqha le lisabole.

     Baetapele ba sesole ba neng ba e-na le matla a sa tloaelehang a 'mele ba ne ba ka etsa bokhoni ba bona ka pel'a moemphera mme ba khothaletsoa ntle le tlhahlobo. Ka mohlala, Dang Dung [Mạc Đăng Lere] e ne e le motšoasi oa litlhapi ea neng a e-na le matla a ikhethang. Nako nngwe, o ile a ea motse-moholo. Ha a feta Giang Vo [Giảng VõHa a le sekolong, o ile a bona batho ba ntseng ba qothisana lehlokoa le ba phahamisang boima ba tlholisano ka pel'a moemphera. Ho bona ea hlolang a ikhohomosa kamora tlholo, Dang Dung [Mạc Đăng Lere] o kopile tumello ea ho qothisana lehlokoa le eena. Leha ho le joalo, moemphera o ile a mo kopa hore a phahamise letsoho. O phahamisitse boima ba li-kilos tse makholo a makholo ntle le ho fufuleloa 'me ea e-ba moetapele oa ho boima. Dang Dung [Mạc Đăng Lere] o ile a hlomphuoa ka ho ba moetapele oa bohle ba mabifi le ba nyollang boima ba 'mele. Kamora tseo, a beha Etsa chi huy su [Hoa chỉ huy sứ] (molaoli). Hamorao, Dang Dung [Mạc Đăng Lere] a hlola lira mme a hlola matla.

    Kamora moo, a nka borena mme a theha Mac [Mac] Leloko la borena. Le ha e ne e se e le moemphera, talenta ea mabotho a ntoa e ne e mathela maling a hae, kahoo o ne a batla ho qothisana lehlokoa le ba bang ba sesole lekhotleng la 'muso. Mang kapa mang ea mo lahlehelang o ne a tla nyenyefatsoa. Ha a kopana le baithuti ba bacha ba ithutelang bongaka, o ne a tla ba phephetsa hore ba mo otle e le hore a nkoe e le lithaka tsa sekolo.

    nakong ea Nguyen [Nguyễn] Mehla ea marena, Dao Duy Tu [Dào Duy Khoang] o ne a tumme ka ho ba masene, le buka ea hae ea sesole. Ho ne ho na le Ton That [Tôn Thất Thuần] ea hlotseng lira; Nguyen Huu Tien [Nguyn Hữu Tiến] le Nguyen Huu Data [Le Nguyễn Hữu Dật] ea hlotseng Trinh [Trịnh] mabotho a mangata khafetsa ka lipere. Ka nako ea Nguyen [Nguyễn] leloko la borena, ho ne ho le teng Chu Van Tiep [Chu Văn Tiếp], Vo Tanh [Võ Tánh] ba neng ba le mano ebile ba le sebete. Hape, Ton Ho Ho [Tôn Thất Hội] o ne a e-na le melemo e mengata; Nguyen Van Truong [Le Nguyễn Văn Trương] hlotse Tay Son [Tây Sơn] sesole; Nguyen Hoang Duc [Nguyen Hoang Duc] o ile a rehoa Tiger General. Har'a baetapele ba sesole ba XNUMX, ho ne ho rapeloa ho leshome le metso e meraro ho Mieu lich dai de vuong [Miếu lịch đại đế vương] le mashome a mabeli a metso e mehlano a ne a rapeloa ho Mhai oa Thai [Thái miếu] le Mapau [Thế miếu] ea Nguyen [Nguyễn] Leloko la borena.

    Selemong sa bo20 sa Minh Mang'sMinh Mạng] busa (1839), lekhotla la borena le ile la laela hore ho beoe maholimo a mararo leholimong ka pela lebala la Ntlo ea sesole bakeng sa mandarin a leshome. Literateng ho ne ho ngotsoe mabitso a bona, mahae a matlo, litlotla le menehelo nakong ea puso ea Gia Long [Gia Long] le Minh Mang [Minh Mạng]. Ba ne ba: Truong Minh Giang [Trương Minh Giảng] (Gia Dinh [Gia Định), Pham Huu Lehlohonolo [Phạm Hữu Tâm] (Thua Thien Hue.), Ta Quang Cu [T Quang Cự] (Thua Thien Hue.), Nguyen Xuan [Nguyen Xuan] (Thanh Hoa [Thanh Hoa]), Pham Van Dien [Phạm Văn Lebakeng] (Thua Thien Hue.), Phan Van Thuy [Phan Khok Thủỵ] (Quang Nam [Quảng Nam]), Mai C Ngon [Mai Công Ngôn] (Thua Thien Hue.), Le Van Duc [Lê Văn Đức] (Vinh Long [Vĩnh Long]), Tran Van Tri [Trần Văn Trí] (Gia Dinh [Gia Định), Le Bonang Bat [Tôn Thất Bạt] (Thua Thien Hue.). Ka 1854, o ile a qosoa ka "ho ba thusa pele" phetohong ea Hong Bao [Hồng Bảo] (moena oa Tu Duc [Tự Đức]), lebitso la Bonang Bat [Tôn Thất Bật] e tlositsoe stereng.

    tlas'a Lerato'sTự Đức] puso, ho bile le maholimo a mang a mabeli a emiselitsoeng tien si vo [tiến sĩ võ] (lingaka tsa bonono), beng ba litšoantšo ba betlileng ba ileng ba feta litlhahlobong tse tharo tsa ntoa ea mabelo: Selemong sa Buffalo (1865), Selemo sa Djoka (1868), le selemo sa noha (1869). Ba ne ba: Ke Van Duc [Võ Văn Đức] (Quang Nam [Quảng Nam]), Vo Van Luong [Võ Văn Lương] (Quang Tri [Quảng Trị]), Van van [Văn Vân] (Thua Thien Hue.), Pham Hoc [Phạm Học] (Quang Nam [Quảng Nam]), Nguyen Van Tu [Nguyen Van Tu] (Binh Dinh [ình]), Duong Viet Thieu [Dương Việt Thiệu] (Thua Thien Hue.), Etsa Van Kiet [Ă Văn Kiệt] (Quang Tri [Quảng Trị]), Dang Duc Tuan [Dang Duc Tuan] (Binh Dinh [ình]), Tran Van Hien [Trần Văn Hiển] (Thua Thien Hue.), Le Le Van Truc  [Lê Văn Trực] (Quang Binh [Quảng Khong])¹

    Leha ho le joalo, nakong ea tumello ea semmuso, Minh Mang [Minh Mạng] a kenyelletsa litekanyetso tse ling: Pele, motho o tlameha a be a netefalitse melemo, mme a ka beha mohlala bakeng sa meloko e latelang. Ka lebaka la litekanyetso, batho ba bang ba tlositsoe lenaneng, ho kenyeletsoa Ly Thuong Kiet [Lý Thường Kiệt], e ne e le leqhalaha (?)

    Tran Nhat Duat [Tran Nhat Duat], Dinh Liet [Đinh Liệt], Hoang Dinh Ai [Hoành Đình Ái] ba ne ba bonoa feela e le baetapele ba sesole mabaleng a ntoa. Ntle le moo, ho ne ho boetse ho e-na le li-mandarin ka har'a Nguyen [Nguyễn] Leloko la borena le nkuoa feela e le baeletsi ba morao. Ton That [Tôn Thất Thuần] e ne e le lieta tsa vo feela, eseng cao liet. Nguyen Hoang Duc'sNguyen Hoang Duc] talenta e ne e sa hlolla.

     Qetellong, Minh Mang [Minh Mạng] e amohetse li-mandarin tse tšeletseng ho rapeloa Nha giai vu ta sena [giải vũ tả hữu] (ntlo e ka ho le letšehali le ntlo e nepahetseng). Teboho Moloi [Tran Quoc Tuan] le Le Khoi [Le Khoi] e ne e le balaoli ba tummeng ba tsoang lesikeng la pejana. Lenane le amohetsoeng le ne le na le Nguyen Huu Data [Le Nguyễn Hữu Đạt] le Le Nguyen Huu Truong [Le Nguyễn Hữu Trương] bao e neng e le balaoli ba tsebahalang nakong ea Nguyen [Nguyễn] Leloko la borena.

     Ho hlokomela Tempele ea bonono, ho ne ho e-na le bajari ba mashome a mabeli malapeng a haufi ba hlokometseng borapeling ba selemo le selemo makhetlo a mabeli nakong ea selemo. Litumelo tse peli li ne li etsoa hang kamora khumamelo ea Lich dai de vuong [Lich đại đế vương]. Lits'oants'o tsa mekete ea lits'ebeletso tsa khumamelo li ne li kenyelletsa buffalo e le 'ngoe, poli e le' ngoe, likolobe tse peli le literei tse hlano tsa raese e khang.

… TSOELA…

BAN TU THU
12/2019

HLOKOMELA:
◊ Setšoantšo - mohloli: vn.360plus.yahoo.com

BONA HO EKETSEHILENG:
◊  HO FIHLELA LITLHAKISO TSA BOTSOALLE LE DITOKA TSA BOPHELO BA VIETNAM - Karolo ea 1
◊  HO FIHLELA LITLHAKISO TSA BOTSOALLE LE DITOKA TSA BOPHELO BA VIETNAM - Karolo ea 2
◊  HO FIHLELA LITLHAKISO TSA BOTSOALLE LE DITOKA TSA BOPHELO BA VIETNAM - Karolo ea 3